स्वतंत्रता आंदोलनमे कैथी लिपिक महत्वपूर्ण भूमिका रहल : भैरव लाल दास
*
पटना समदिया
*
मैथिली साहित्य संस्थान, अनरियल टेक एवं कौंसिल फौर डायवर्सिटी एंड इनोवेशन केर संयुक्त तत्वावधानमे आयोजित तीन दिवसीय कैथी लिपि कार्यशालाक समापन समारोहक अवसर पर प्रतिभागी सभकें संबोधित करैत इतिहासकार एवं कैथी लिपि विशेषज्ञ भैरव लाल दास कहलन्हि कि भाषा एवं लिपिक ज्ञानसँ लोक शक्तिशाली बनैत अछि। भाषा एवं लिपिक ज्ञान केर पारस्परिक आदान-प्रदानसँ अपन ज्ञानमे आओर अधिक वृद्धि होइत अछि। अपन संस्कृति एवं सभ्यताकेँ जीवंत रखबाक लेल भाषा एवं लिपिकेँ संरक्षित कयनाए अनिवार्य अछि।
दास सभ प्रशिक्षुकें लिपिक प्रैक्टिस करैत रहबाक आग्रह कयलन्हि। कैथी लिपि के महत्व के रेखांकित करैत भैरव लाल दास एकरा धनोपार्जन एवं रोजगारक साधन बनेबा पर जोर देलन्हि।
कार्यक्रमकेँ संबोधित करैत बुद्ध स्मृति पार्क संग्रहालयक प्रभारी डॉ. शिव कुमार मिश्र कहलन्हि जे बिहारमे पछिला एक हजार वर्षसँ अधिक समयसँ कैथी लिपिक प्रचलन रहल अछि। भारतीय स्वतंत्रता आंदोलन एवं राष्ट्रनिर्माणमे कैथी लिपिक महत्वपूर्ण भूमिका रहल अछि। राष्ट्रपिता महात्मा गाँधी चम्पारणक किसान सभक गवाहीक समय कैथी एवं फारसीक जानकार वकील, यथा – ब्रजकिशोर प्रसाद, डॉ. राजेन्द्र प्रसाद, धरणीधर प्रसाद, रामनौमी प्रसाद आदि केर सहयोग लेने छलाह। डॉ. मिश्र कहलन्हि कि कैथी लिपि हमर सभक सांस्कृतिक विरासत थिक जेकर संरक्षण हेतु विश्वविद्यालय सभमे छः महीनाक सर्टिफिकेट कोर्स आरंभ कएल जयबाक चाही।
रिसोर्स पर्सन प्रीतम कुमार एवं वकार अहमद द्वारा कैथी लिपि प्रशिक्षणक बाद जमीनक दस्तावेज पढ़बाक अभ्यास कराओल गेल।
अंतमे सब प्रतिभागी लोकनिकें प्रमाणपत्र प्रदान कएल गेल।अनरियल टेकक सीईओ रीतेश कुमार प्रतिभागी सभकें कंप्यूटरक माध्यमसँ कैथी लिपि सीखबाक एवं डिजिटलाइज्ड करबाक सुझाव देल गेल। आइ आइ टी पटनाक शोध छात्र मोहित राज कार्यक्रमक संचालन करैत अतिथिगण एवं सहयोगी सभक प्रति आभार व्यक्त कएलनि, जखनिकि योगेश डाबर द्वारा धन्यवाद ज्ञापित कएल गेल।
एहि अवसर पर डॉ. विनय कर्ण, डॉ. मनीष कुमार, भारत भूषण झा, डॉ. हर्षवर्धन, सुमित सौरभ, अमृता शाम्भवी, सौम्या आंचल, आयुषी राय आदि अपन विचार व्यक्त कएलन्हि।
कार्यशालामे बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय, रांची विश्वविद्यालय, ललित नारायण मिथिला विश्वविद्यालय, भागलपुर, नालंदा,आरा,छपरा, दरभंगा, बेगूसराय सहित राज्यक अन्य हिस्सासँ आयल प्रतिभागी सब भाग लेलन्हि।